Zespoły bólowe kręgosłupa w przebiegu dyskopatii i choroby zwyrodnieniowej

Dyskopatia - szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości przypadków jest to pierwszy z etapów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

Termin dyskopatia odnosi się także do potocznej nazwy przepukliny jądra miażdżystego tarczy międzykręgowej kręgosłupa. Polega na uwypukleniu jądra miażdżystego, które powoduje ucisk i drażnienie korzeni rdzeniowych, rdzenia kręgowego lub innych struktur kanału kręgowego. Mechanizm drażnienia jest dwojaki. Po pierwsze dolegliwości bólowe powodowane są przez ucisk mechaniczny. Drugim elementem mogącym wywoływać bodźce bólowe jest niskie pH jądra miażdżystego spowodowane ubogą w tlen przemianą materii.

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Występuje najczęściej u ludzi w starszym wieku, ale może rozpoczynać się u ludzi młodych.

Chrząstka szklista, pokrywająca powierzchnie stawowe ma niewielkie zdolności regeneracyjne, a w miejscu jej uszkodzenia powstaje chrząstka włóknista o gorszych własnościach biomechanicznych. Obciążenia przenoszone są przez podchrzęstną warstwę kostną, ulegającą pogrubieniu. Zmiany te mają charakter zazwyczaj powolny, ale stale postępujący. Stawy kończyn dolnych, ze względu na to, że unoszą masę ciała, są bardziej predysponowane do wystąpienia zmian zwyrodnieniowych.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą być:

• pierwotne - bez ustalonej przyczyny
• wtórne - w następstwie zmian wrodzonych, urazowych, zapalnych, zaburzeń hormonalnych, metabolicznych, niektórych chorób ośrodkowego układu nerwowego, zmian nowotworowych w stawie i okolicy

Zwyrodnienie kręgosłupa prowadzi do zniszczenia krążków międzykręgowych ("dysków") i ich przesuwania, powodując w efekcie przemieszczanie trzonów kręgowych. Dochodzi do powolnego zwężania kanałów, przez które wychodzą z kręgosłupa pęczki nerwów, zwanych korzonkami nerwowymi. Zwężenie oraz wypadnięcie lub tylko przemieszczenie miękkiego wnętrza pierścienia krążka międzykręgowego wywołuje ucisk na nerwy, wychodzące z rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wywołując przewlekłe bóle kręgosłupa lub rwę kulszową -"lumbago"- promieniujący do nogi nagły, silny ból, z towarzyszącymi często zaburzeniami innego rodzaju, np. w oddawaniu moczu.

Jeśli proces dotyczy odcinka szyjnego kręgosłupa - dochodzi do ucisku na naczynia krwionośne, co może powodować zawroty głowy, zaburzenia świadomości, przewlekłe bóle barku, a przepuklina krążka wywołuje ucisk na nerwy, objawiający się bólami promieniującymi do ręki (rwa ramienna).