Wysowa - Zdrój

Wysowa – Zdrój jest to miejscowość uzdrowiskowa położona w województwie małopolskim dolinie Ropy niedaleko Uścia Gorlickiego. Piękne krajobrazy miejscowości zapewnia położenie w najwyższej części Beskidu Niskiego. Zagospodarowana część Wysowej znajduje się w dolinie, z trzech stron ograniczonej wzniesieniami górskimi.

Uzdrowisko

Wysowa-Zdrój jest znanym i cenionym uzdrowiskiem, położonym w Beskidzie Niskim przy granicy ze Słowacją. Jest to uzdrowisko, które dysponuje wartościowymi wodami mineralnymi o zróżnicowanych właściwościach. Europejską renomę uzdrowisko uzyskało przed I wojną światową, a jego wody porównywano do źródeł słynnego włoskiego Merano. Obecnie Wysowa-Zdrój dysponuje 14 ujęciami wód mineralnych, są to szczawy wodorowo-węglanowo-chlorkowo-sodowe oraz węglanowo-sodowo-wapienne. Na bazie tych wód w Wysowej-Zdroju produkuje się znakomitą wodę mineralną „Wysowianka”. W uzdrowisku leczy się choroby układu oddechowego, pokarmowego oraz moczowego.

Krótka historia

Wioska została ulokowana na prawie niemieckim w II poł. XIV wieku prawdopodobnie z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. W roku 1437 wieś wzmiankowana jest jako wołoska, chociaż ostateczna lokacja na prawie wołoskim nastąpiła z inicjatywy rodu Gładyszów herbu Gryf po roku 1520.

W roku 1770 rejon Wysowej stał się terenem działań oddziałów konfederatów barskich. Po I rozbiorze Polski i wkroczeniu Austriaków na te tereny, już w roku 1775 zaczęli oni wykorzystywać miejscowe źródła wód mineralnych do celów leczniczych. Ten rok w historii Wsi datuje się jako początek uzdrowiska Wysowa. W roku 1879 prof. Karol Trochanowski opisał miejscowe źródła i wody mineralne i od tego czasu Wysowa znana jest jako uzdrowisko.

Zabytki architektury:

• Cerkiew w Kwiatoniu
• Cerkiew w Leszczynach
• Cerkiew i stara część cmentarza w Kunkowej
• Cmentarz i stara część cmentarza w Hańczowej
• Cerkiew w Brunarach Wyżnych
• Cerkiew w Ropkach
• Kaplica i stary cmentarz w Regetowie
• Cerkiew w Gładyszowie
• Cerkiew w Czarnej
• Kaplica w Nowicy
• Cerkiew w Zdyni
• Cerkiew w Blechnarce
• Cerkiew w Nowicy
• Kaplica cmentarna w Uściu Gorlickim
• Cerkiew w Koniecznej
• Kościół drewniany w Odernem
• Cerkiew w Uściu Gorlickim
• Cerkiew w Śnietnicy
• Cmentarz wojenny nr 52 i cmentarz greko-katolicki w Zdyni
• Cmentarz wojenny nr 61 w Regetowie
• Cmentarz wojenny nr 46 w Koniecznej
• Cmentarz wojenny nr 57 w Uściu Gorlickim
• Cmentarz wojenny nr 56 i cmentarz greko-katolicki w Smerekowcu
• Cerkiew w Przysłupiu
• Cerkiew w Wysowej
• Cerkiew w Skirtnem architektury

Atrakcje turystyczne wsi i okolic

• Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdroju – oddana do użytku w listopadzie     2006 r. Opracowany przez gminę projekt budowlany jest odtworzeniem drewnianej spalonej pijalni. Jej usytuowanie w centrum uzdrowiska, w parku uzdrowiskowym, w sąsiedztwie rozlewni wód mineralnych i źródeł wód mineralnych jest uzupełnieniem infrastruktury uzdrowiskowej, podnosi rangę i konkurencyjność uzdrowiska Wysowa-Zdrój na tle innych uzdrowisk. Budynek pijalni wód mineralnych zaprojektowano w miejscu i na wzór dawnej pijalni wód mineralnych, która w latach 60-tych uległa spaleniu, w oparciu o dostępne materiały archiwalne. Budynek zaprojektowano w centrum uzdrowiska Wysowa-Zdrój na terenie parku zdrojowego w bezpośrednim sąsiedztwie ujęć wód mineralnych, rozlewni wód mineralnych, w nawiązaniu do istniejących ciągów komunikacyjnych z uwzględnieniem odpowiedniego nasłonecznienia. Rzut budynku ma kształt prostokąta o wymiarach 16,18m x 7,90m z charakterystycznym zadaszonym tarasem założonym na rzucie półkola i podcieniami wokół budynku wspartymi na słupach. W pijalni jest wykorzystanych 5 wód mineralnych z następujących źródeł: HENRYK, FRANCISZEK, ANNA, JÓZEF II, SŁONE 

• 400-letnia lipa drobnolistna -  pomnik przyrody

• Drewniany kościół pw. NMP w Wysowej - Zdroju - wybudowany w latach 1936-38

• Stary Dom Zdrojowy – wybudowany w początkach XX wieku, znajduje się na skraju parku zdrojowego

• Ciekawa roślinność -  w pobliżu źródła „Aleksandra”

• Leśna ścieżka edukacyjna - przy drodze do Doliny Łopacińskiego

Szlaki rowerowe:

• szlak czarny 1 - Początek szlaku: Wysowa-Zdrój – kościół, dalej: Wysowa-Zdrój - Przeł. Hutniańska - Ropki - Przeł. Lipka - Izby - Bieliczna - Przeł. Perehyba - Hańczowa - Wysowa-Zdrój. Długość szlaku:  27,5 km. Stopień trudności - średnia  (trasa trudna na odcinkach ok.3 km)

• Wielokulturowy szlak rowerowy (kolor szlaku – czerwony) - Swoją nazwą nawiązuje do tradycji i kultury ludności zamieszkującej niegdyś te tereny łemków, górali, chasydów, pogórzan. Szlak prowadzi przez Miasta i Gminy: Uście Gorlickie,  Ropę, Grybów (miasto i gmina), Łużną, Bobową. Szlak prowadzi od Przełęczy Wysowskiej przez Blechnarkę (turystyczne przejście graniczne ze Słowacją), a następnie trasą: Wysowa - Hańczowa – Stawisze – Śnietnica - Brunary – Florynka – Wawrzka – Podchełmie – Grybów – Siołkowa – Stróże – Polna – Szalowa – Wilczyska – Jeżów – Bobowa - Sędziszowa.Długość szlaku: 65,5 km. Szlak łatwy - najtrudniejszy odcinek miedzy Brunarami i Grybowem oraz pod samą przełęczą Wysowską

• Transgraniczny szlak rowerowy (kolor szlaku – niebieski) - Korzystając z tego szlaku można przejechać rowerem wzdłuż różnych pasm górskich. Jego główną zaletą jest to, że na dużych odcinkach prowadzi przez pozbawione ludzi i zabudowań tereny, umożliwia bezpośredni kontakt z przyrodą nieskażoną cywilizacją, a także bezpośrednie obserwacje natury. Szlak prowadzi przez Miasta i Gminy: Sękową, Uście Gorlickie, Krynicę–Zdrój, Muszynę. Trasa przebiegu szlaku: Długie - Krzywa - Gładyszów – Smrekowiec – Kwiatoń - Uście Gorlickie – Czarna – Śnietnica – Banica – Izby - Mochnaczka Niżna – Tylicz - Powroźnik, następnie trasą Rowerowej Pętli Muszyńskiej do Muszyny, gdzie łączy się z Karpackim Szlakiem Rowerowym. Długość szlaku: 71,5 km.   Szlak przebiega drogami w zdecydowanej części asfaltowymi, na krótkich odcinkach drogami utwardzonymi i żwirowymi. Szlak łatwy, najtrudniejszy odcinek to Izby - Mochnaczka Niżna

• Szlak żółty - Wysowa-Zdrój cerkiew – Hańczowa (6,4) – Skwirtne (11,0) – Regietów Niżny (13,7) – Regietów Wyżny (17,5) – przełęcz między Obićem a Jaworzynką – Blechnarka (23,9) – Wysowa-Zdrój ((26,5). Długość trasy: 26,5 km, w tym 9,8 km to drogi asfaltowe. Nietrudna trasa, chociaż na krótkim odcinku z Regietowa Wyżnego na przełęcz między Obićem a Jaworzynką jest stromy podjazd. Trasa na długich odcinkach przebiega odkrytym terenem. Po drodze ładne krajobrazy, rozległe łąki na których spotkać można między innymi czarne bociany

• Szlak zielony - Uście Gorlickie – Kwiatoń (3,5) – Skwirtne (5,3) – Regietów Niżny (7,8) – Smerekowiec (11,3) – Zdynia (14,7) – Konieczna (20,6). Długość szlaku     20,6 km. Bardzo łatwa trasa, na całym odcinku drogi asfaltowe, brak większych wzniesień. Prawie cały czas odkrytym terenem

Szlaki Turystyki Pieszej:

•  "Szlak cmentarzy z I Wojny Światowej na terenie gminy Uście Gorlickie" - Bitwa pod Gorlickami 1915 roku przeszła do historii jako przełom walk na frontach I Wojny Światowej. Pozostawiła na Ziemi Gorlickiej w tym również na terenie Gminy Uście Gorlickie kilkadziesiąt cmentarzy. Sa one dzisiaj pomnikami historii. Malowniczo położone są atrakcją turystyczną. Warto połączyć je szlakiem turystycznym i ułatwić dotarcie przeciętnemu wędrowcy

• Szlak niebieski - do wsi Banica gdzie niedaleko bazy studenckiej wśród drzew znajduje się cmentarz nr 62 projektowany przez D. Jurkovic'a. Ogrodzenie z kamienia łamanego, krzyże nagrobne drewniane. Pochowani Austriacy i Rosjanie. Obiekt bardzo zniszczony. Dalej na południe, tuż przy drodze z prawej strony pomnik lotników. W miejscowości Krzywa cmentarz nr 54 znajdujący się obok cerkwi. Zbiorowa mogiła z drewnianym krzyżem. Pochowani Austriacy i Rosjanie. Dalej drogą na południe po przecięciu szlaku czerwonego, przez wieś Jesionka dojście do Czarnej. Tuż przy drodze, obok kapliczki cmentarz nr 53. Na dalszej trasie kolejna opuszczona wioska Długie i cmentarz nr 44. Dalej droga skręca na południe po lewej stronie płynie Wisłoka, dalej wioska Radocyna (w Radocynie można zanocować w bazie noclegowej lub na biwaku). Przed dojściem do szlaku niebieskiego z prawej strony drogi kolejny cmentarz nr 43. Szlakiem niebieskim biegnącym wzdłuż granicy na zachód dojście do Koniecznej. Tu znajdują się dwa cmentarze: nr 46 położony blisko szlaku Konieczna - Jaworzyna, 300 m na południowy wschód, wśród lasu i zarośli. Ogrodzenie ze słupków kamiennych. Drewniana wieża z tablicą. Również na mogiłach krzyże drewniane. Obiekt ostatnio odnowiony. Leżą Austriacy i Rosjanie. Cmentarz nr 47 położony obok cerkwi jako mogiła zbiorowa. Dalej trasa biegnie szlakiem niebieskim przez Dzielec 683 m n.p.m. Jaworzynę Konieczniańską 881m n.p.m., Obicz 788 m n.p.m. Do Wysowej-Zdroju jest to najtrudniejszy odcinek trasy. Konieczna - Wysowa-Zdrój ok. 6 godzin. W miejscu gdzie szlak z południa skręca na zachodni drogą na południe z biegiem Ropy. Tu w miejscowości Blechnarka cmentarz nr 49 położony na skarpie (strzałki orientacyjne). Ogrodzonym murkiem, krzyże drewniane. Pochowani żołnierze austriaccy, niemieccy i rosyjscy. Uporządkowany ostatnio przez młodzież niemiecką. W Wysowej-Zdrój cmentarz nr 50 koniec trasy

• Wokół zbiornika Klimkówka - Atrakcją turystyczną oraz doskonałym miejscem wypoczynku i sportów wodnych jest zbiornik Klimkówka i jego otoczenie. Wytyczenie i oznakowanie nowego szlaku wokół tego akwenu pozwoli jeszcze lepiej wykorzystać ten walor gminy Uście Gorlickie i całej Ziemi Gorlickiej. Długość ok. 20 km.

• Łosie -drogą od przystanku PKS na południe do zakrętu w kierunku zapory na rzece Ropie. Tu (niedaleko zapory) odsłonięcie warstw skalnych płaszczowiny magurskiej oraz malowniczy skalny przełom rzeki Ropy tzw. "Pieniny Gorlickie". Dalej lasem na szczyt Czerteżyki (623m n.p.m.), następnie w kierunku południowo-wschodnim, lasem do wsi Kunkowa. Dojście do brzegu zbiornika tu przełom skalny Przysłupianki, w miejscu jej uścia do zbiornika. Podejście na Górę Kopa (669m n.p.m.), dalej na wschód lasem dojście do drogi Kunkowa-Uście Gorlickiego. Drogą na wschód, a następnie na południe dojście do Uścia Gorlickiego. Tu cmentarz z I Wojny Światowej nr 57 i dawna cerkiew (obecnie kościół) z XVIII wieku. Od kościoła szlakiem żółtym przez las podejście na Górę Homola (712m n.p.m.). Dalej szlakiem niebieskim, grzbietem Suchej Homoli w kierunku północno-zachodnim dojście do drogi Brunary - Ropa. Drogą na północ przez przysiółek Flasza (osada, która wyrosła przypuszczalnie w miejscu dawnej huty szkła), dojście do przystanku PKS Ropa, Koniec trasy 

Szlaki Turystyki Konnej:

• Izby - Bieliczna - Przełęcz Pułaskiego (długość 4 km) - Z miejscowości Izby drogą w kierunku wschodnim w dolinie potoku Biała, wśród łęgowych lasów. Na km 2,3 cerkiew we wsi Bieliczna. Od cerkwi szlak podchodzi łagodnie wśród łąk i pastwisk na stok Białej Góry w kierunku wschodnim ku Przełęczy Pułaskiego między masywami góry Lackowa i góry Ostrych Wierch

• Wysowa-Zdrój - Dolina Łopacińskiego - Hańczowa (długość 5,2 km) - Z Wysowej-Zdroju asfaltową drogą do Doliny Łopacińskiegeo, w głębi doliny szlak biegnie drogą leśną na północ ku przełęczy między masywem Koziego Żebra a Górą Gródek od zachodu. Na rozwidleniu dróg pod przełęczą, szlak skręca w lewo i drogą leśną trawersującą wschodnie stoki Góry Gródek - Markowiec schodzi łagodnie w kierunku północno-zachodnim

Wyciągi narciarskie:

• Smerekowiec – orczykowy, długość: 650 m, druga trasa 100 m. Skala trudności: średnio-łatwy. Czynny 9:00 – 20:00

• Wysowa – Zdrój – koło Sanatorium Biawena, orczykowy, długość: 250 m. Skala trudności: łatwy. Czynny – w zależności od zainteresowania cały czas 

• Wysowa – Zdrój – koło pensjonatu Ramis, orczykowy, długość: 300 m. Skala trudności: średni. Czynny – w zależności od zainteresowania cały czas

Źródło: http://www.usciegorlickie.pl

Zobacz: Kalendarz Kuracjusza. Informator Kulturalny Wysowej - Zdroju i okolic

Zobacz: Sanatoria w Wysowa - Zdrój