Nawracające zapalenie zatok obocznych nosa, gardła, migdałków i oskrzeli

Zapalenie zatok obocznych nosa (czyt. zapalenie zatok przynosowych) to stan zapalny zatok przynosowych.  Zatoki przynosowe, to przestrzenie pneumatyczne w kościach twarzoczaszki mające połączenie z jamą nosową. Są to wpuklenia błony śluzowej wrośnięte od jamy nosowej w otaczające kości, od których przyjmują swoje nazwy. Zaczynają się one rozwijać u człowieka już w życiu płodowym, ostateczne zaś wymiary osiągają w drugiej dekadzie życia. W rozwoju embrionalnym jako pierwsza wykształca się zatoka szczękowa.

 Niektóre, domniemane funkcje zatok przynosowych to:

• oddechowa (nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza oraz wyrównanie różnicy ciśnień podczas oddychania lub podczas gwałtownego wzrostu jego wartości)
• węchowa
• mechaniczna (ochrona mózgoczaszki przed urazami)
• termiczna (termoizolacja oraz ogrzewanie podstawy czaszki i oczodołu)
• statyczna (zmniejszenie wagi szkieletu twarzoczaszki)
• fonetyczna (przestrzeń rezonacyjna, ochrona ucha wewnętrznego przed przewodzeniem drogą kostną własnego głosu)
• przestrzeń powietrzna m.in. zmniejszająca wagę przedniej części twarzoczaszki

W zależności od zajęcia danych zatok, rozróżniamy:

• zapalenie zatok czołowych
• zapalenia zatok szczękowych
• zapalenie zatok sitowych
• zapalenie zatoki klinowej

 Podział ze względu na przebieg kliniczny: 

• Ostre zapalenie zatok - jako wynik infekcji wirusowej i bakteryjnej, w przebiegu której dochodzi do zajęcia zatok, objawy utrzymują się poniżej 3 tygodni, a po wyleczeniu błona śluzowa zatok wraca do stanu prawidłowego.
• Nawracające zapalenie zatok - nawracające (co najmniej 4 epizody w trakcie roku, przeplatane przynajmniej 8 tygodniowymi okresami prawidłowego stanu błony śluzowej). Nawet przy tak nawracającym charakterze, nie dochodzi do przewlekłych zmian błony śluzowej.
• Przewlekłe zapalenia zatok przynosowych - to stan, kiedy objawy zapalenia zatok utrzymują się powyżej 6 tygodni lub w ciągu roku wystąpiły więcej niż 4 epizody ostrego zapalenia zatok (i trwały powyżej 10 dni) i towarzyszą im zmiany błony śluzowej, najczęściej widoczne w badaniu tomografii komputerowej.

Ostre zapalenie gardła – stan zapalny gardła o etiologii wirusowej, bakteryjnej lub grzybiczej. Zazwyczaj

obejmuje on głównie błonę śluzową, oszczędzając pierścień tkanki chłonnej gardła (migdałki podniebienne, migdałek gardłowy, migdałki trąbkowe i migdałek językowy). Ostre zapalenie gardła towarzyszy zazwyczaj chorobom zakaźnym takim jak grypa, odra, różyczka, ospa wietrzna. Poprzedza je zwykle ostry nieżyt nosa i przeziębienie.

Głównymi objawami ostrego zapalenia gardła są obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej, którym towarzyszy silny ból gardła. Przybiera on najczęściej postać uczucia kłucia, drapania, pieczenia; występują także trudności podczas przełykania płynów i pokarmów. W przebiegu infekcji na tle wirusowym temperatura chorego jest nieznacznie podniesiona. Czasami obserwuje się objawy nieżytu spojówek, a u dzieci przy cięższym przebiegu – obrzmienie szyjnych węzłów chłonnych.

W zapaleniu gardła spowodowanym nadkażeniem bakteryjnym objawy są silniejsze. Pojawia się wysoka gorączka, dreszcze oraz spływająca po tylnej ścianie gardła treść ropna, która może przenosić zakażenie do oskrzeli.

Zapalenie oskrzeli - choroba układu oddechowego przebiegająca jako dwie odrębne jednostki chorobowe, o innych przyczynach i sposobie leczenia:

• Ostre zapalenie oskrzeli
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Ostre zapalenie oskrzeli - stan zapalny błony śluzowej oskrzeli, spowodowany zakażeniem dróg oddechowych, przebiegający z przekrwieniem i złuszczaniem się nabłonka oddechowego oraz powstawaniem wysięku w świetle oskrzeli, mający tendencję do samoistnego całkowitego ustępowania bez pozostawienia upośledzenia funkcji układu oddechowego.

Objawy:

• objawy infekcji, takie jak: ogólne złe samopoczucie, uczucie rozbicia, dreszcze, gorączka (średnia-duża), bóle mięśniowe i kostne
• zwykle towarzyszą objawy zakażenia innego odcinka układu oddechowego, takie jak katar, ból gardła
• kaszel, początkowo suchy, następnie produktywny (z odkrztuszaniem wydzieliny, początkowo śluzowej (biały kolor), następnie ropnej (żółta, zielona)
• może wystąpić krwioplucie
• pieczenie i ból w klatce piersiowej, zwykle związany z kaszlem
• sporadycznie duszność
• charczenie przy wdychaniu i wydychaniu powietrza

Przewlekłe zapalenie oskrzeli - definiuje się jako stan zapalny błony śluzowej oskrzeli, utrzymujący się przez większość dni w 3 miesiącach roku, w dwóch kolejnych latach. Stanowi, obok rozedmy płuc, jedną   z dwóch podstawowych przyczyn prowadzących do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Objawy:

• kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny, głównie występujący rano
• w badaniu osłuchowym klatki piersiowej - występowanie świstów i furczeń
• w badaniu spirometrycznym – spadek wskaźnika Tiffneau-Pinellego

Migdałki podniebienne  – elipsoidalne skupienia tkanki limfatycznej mające ok. 2 cm długości i ok. 1 cm szerokości, skierowane długą osią ku tyłowi i dołowi. Spoczywają we wgłębieniu gardzieli z prawej i lewej strony między obu łukami podniebiennymi. Wraz z migdałkiem językowym wchodzą w skład tzw. pierścienia gardłowego Waldeyera, tworząc wzdłuż cieśni gardzieli dolne półkole wokół drogi pokarmowej.

Ostre zapalenie migdałków podniebiennych - w najczęstszym rozumieniu Angina, czyli ostre zapalenie migdałków i błony śluzowej gardła, wywołane przez bakterie paciorkowce β-hemolizujące z grupy A. Jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową.

Objawy:

Jest to ogólna toksemia, stąd objawy nie ograniczają się tylko do lokalnych zmian na migdałkach (i to klinicznie odróżnia anginę od zapalenia migdałków czy gardła innego pochodzenia). Głównymi objawami są:

• gorączka, zwykle bardzo wysoka
• wymioty (tylko u małych dzieci – do 7. roku życia)
• poczucie rozbicia
• bóle kostno-stawowe
• zmiany miejscowe na migdałkach: początkowo ból (często bardzo silny, utrudniający połykanie,   a nawet mowę), zaczerwienienie, rozpulchnienie (w skrajnych przypadkach prowadzące do mechanicznej niedrożności gardła), a do ok. 48 h od wystąpienia objawów bólowych pojawiają się masywne, śluzowo-ropne naloty.

Zobacz:  Sanatoria leczące choroby górnych dróg oddechowych