Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa to (czyt. choroba niedokrwienna serca) zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen
i substancje odżywcze. Zaburzenie równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem a możliwością ich dostarczenia, pomimo wykorzystania mechanizmów autoregulacyjnych zwiększających przepływ przez mięsień sercowy, zwanych rezerwą wieńcową, doprowadza do niedotlenienia zwanego również niewydolnością wieńcową.

W konsekwencji często doprowadza do dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia sercowego. Choroba niedokrwienna serca ze wszystkimi jej podtypami jest najczęstszą przyczyną śmierci w większości państw zachodnich. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca tętnic wieńcowych.

W ponad 90% przypadków odpowiedzialna za chorobę jest miażdżyca tętnic wieńcowych (blaszka miażdżycowa),  doprowadzająca  do  ich zwężenia  i  tym  samym  upośledzeniu  przepływu  wieńcowego.

Z tego powodu za synonim choroby niedokrwiennej uchodzi termin choroba wieńcowa. Jednakże w pozostałych przypadkach za mechanizm niedokrwienia odpowiedzialne są inne mechanizmy (zwane czasami pozawieńcowymi):

• niedokrwistość
• hipotonia lub hipowolemia
• niewydolność oddechowa
• nadczynność tarczycy
• wady serca, zwłaszcza zwężenie zastawki aortalnej
• kardiomiopatie, zwłaszcza przerostowa
• nadciśnienie tętnicze.

Istnieją także rzadkie choroby naczyń wieńcowych o tle innym niż miażdżycowe, które powodują niewystarczające krążenie krwi i tym samym niedokrwienie mięśnia sercowego:

• zmiany zapalne naczyń wieńcowych w przebiegu chorób zapalnych naczyń (Vasculitis) - choroba reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów, guzkowe zapalenie tętnic, toczeń rumieniowaty układowy, kiła, choroba Takayasu, posocznica
• wrodzone zaburzenia metaboliczne - choroba Fabry'ego, zespół Hurler, skrobiawica, cystynuria
• zmiany pourazowe tętnic wieńcowych (np. po koronarografii)
• anomalie wrodzone tętnic wieńcowych (niedorozwój tętnic lub jednej tętnicy wieńcowej, przetoki tętniczo-żylne, odejście tętnicy wieńcowej od pnia płucnego – zespół Blanda-White'a-Garlanda)
• tętniak rozwarstwiający aorty, obejmujący tętnice wieńcowe
• ucisk tętnic wieńcowych od zewnątrz, na przykład przez rosnący guz
• wrodzone lub nabyte tętniaki tętnic wieńcowych (np. choroba Kawasaki)
• tak zwane mostki mięśniowe czyli położone nad tętnicą włókna mięśniowe, które kurcząc się mogą ją zwężać: dławica związana z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowymi.

Skurcz naczyń wieńcowych dający obraz choroby niedokrwiennej serce może zachodzić również w przypadku dławicy Prinzmetala oraz po zaprzestaniu przyjmowania azotanów.

W ramach prewencji choroby niedokrwiennej serca należy ograniczyć jak największą liczbę czynników. W ramach szeroko rozumianej profilaktyki choroby niedokrwiennej można wyróżnić cele społeczne i indywidualne.

 Cele społeczne:

• Oparte są na zmianach przyzwyczajeń i nawyków mających znaczenie w rozwoju choroby, a szeroko obecnych w danym społeczeństwie. W Polsce szczególnie ważne są następujące zalecenia główne:
• propagowanie zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej
• walka z paleniem papierosów i nadmiernym spożyciem alkoholu.
• Zalecenia dietetyczne:
• zmniejszenie spożycia tłuszczów poniżej 35% całkowitej dobowej dawki energii, w tym energii pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych poniżej 10%, unikanie tłuszczów trans
• spożycie cholesterolu poniżej 300 miligramów na dzień
• skrobia jako źródło energii powyżej 50% dobowego zapotrzebowania
• obniżenie spożycia węglowodanów prostych (glukoza)
• obniżenie spożycia sodu poniżej 6 gramów na dobę
• zwiększenie spożycia błonnika, produktów zbożowych, w tym chleba
• zwiększenie spożycia witamin antyoksydacyjnych w postaci naturalnej, czyli duże spożycie warzyw i owoców
• zwiększenie spożycia ryb jako źródła białka, a ograniczenie spożycia mięs tłustych, zwłaszcza wieprzowiny.

Cele indywidualne:

• Zaprzestanie palenia tytoniu. Dym tytoniowy, niezależnie od jego źródła (fajka, cygaro, papieros) uznany jest za czynnik ryzyka miażdżycy. Czynnikiem ryzyka jest także bierne palenie.
• Obniżenie stężenia cholesterolu LDL w prewencji pierwotnej poniżej 130 miligramów/dl, w prewencji wtórnej poniżej 100 miligramów/dl
• Podwyższenie poziomu cholesterolu HDL powyżej 35 mg/dl u mężczyzn i 40 mg/dl u kobiet.
• Adekwatna kontrola ciśnienia tętniczego krwi – wartości optymalne 120/80 mm Hg.
• Adekwatna kontrola poziomu glukozy we krwi poprzez odpowiednie postępowanie w razie występowania cukrzycy lub innych zaburzeń tolerancji glukozy.
• Ograniczenie spożycia alkoholu. Spożycie alkoholu w ilości powyżej 70–80 g na dobę zwiększa ryzyko zgonu sercowego. Umiarkowane spożycie alkoholu (w ilości 1–2 standardowych dawek alkoholu) zwłaszcza pod postacią czerwonego wina (z uwagi na zawartość polifenoli) ma działanie korzystne.
• Zwiększona aktywność fizyczna, która powoduje obniżenie stężenia cholesterolu LDL i wzrost HDL.
• Obniżenie poziomu trójglicerydów poniżej 150 mg/dl.
• Leczenie nadwagi lub otyłości celem przywrócenia optymalnego BMI w zakresie 20–25 kg/m².

Zobacz:  Sanatoria leczące choroby kardiologiczne i nadciśnienie